Οι Φίλοι των Γραμμάτων και των Τεχνών
Χανιά, Κρήτη
Διήμερο εκδηλώσεων
για την Παρισινή Κομμούνα
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο πολιτιστικός σύλλογος: "ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ" σε συνεργασία με τον γαλλικό πολιτιστικό σύλλογο: "ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΘΑΛΑΣΣΕΣ-ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ" διοργανώνει ένα διήμερο εκδηλώσεων στα Χανιά για την ΠΑΡΙΣΙΝΗ ΚΟΜΜΟΥΝΑ, που θα περιλαμβάνει έκθεση φωτογραφίας & γκραβούρας, προβολές ταινιών & ντοκιμαντέρ, εισηγήσεις & συζητήσεις με ερευνητές και ιστορικούς, μουσική συναυλία & μελωδικές παρεμβάσεις με αυθεντικά τραγούδια της Παρισινής Κομμούνας, ερμηνευμένα από την Calise.
Οι εκδηλώσεις αυτές θα φιλοξενηθούν στο θέατρο Βλησίδη (Ακτή Μιαούλη και Μαριδάκη) στα Χανιά και θα είναι ανοικτές για το κοινό από τις 17.00μ.μ. την Παρασκευή, 24/04 και το Σάββατο 25/05 μέχρι αργά το βράδυ (24.00μ.μ.)
Πιο αναλυτικά το πρόγραμμα των διήμερων πολιτιστικών εκδηλώασεων για την ΠΑΡΙΣΙΝΗ ΚΟΜΜΟΥΝΑ εκδηλώσεων έχει διαμορφωθεί ως εξής:
Διήμερο πολιτιστικών εκδηλώσεων για την
ΠΑΡΙΣΙΝΗ ΚΟΜΜΟΥΝΑ
(24 & 25 Απριλίου 2015, Θέατρο Βλησίδη, Χανιά)
Μαρί-Τερέζ Χαρτζουλάκη:
Η επίδραση της Παρισινής Κομμούνας
στους Γάλλους διανοούμενους
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο πολιτισμός είναι ένα από τα σημαντικά θέματα με τα οποία καταπιάστηκε η Κομμούνα. Στόχος της, να φέρει τον πολιτισμό στο λαό, να φροντίσει να είναι ανεξάρτητος από το κράτος και να μην αποτελεί εμπόρευμα.
Αρκετοί, όμως, διανοούμενοι της εποχής, όπως ο Τεοφίλ Γκωτιέ (Théophile Gautier) ή ο Λεκόντ ντε Λίλ (Leconte de Lisle), είχαν αναπτύξει μία αριστοκρατική θεωρία για την Τέχνη -( l’Art pour l’Art)- σύμφωνα με την οποία ο καλλιτέχνης μπορεί να γίνει κατανοητός μόνο από μία ελίτ. Αυτή τους η ιδεολογία δεν μπορούσε παρά να έρθει σε σύγκρουση με το πνεύμα ισότητας της Κομμούνας. Για πολλούς λογοτέχνες, η αστική τους καταγωγή δεν τους επέτρεπε να συμφωνήσουν με τα ιδεώδη των Κομμουνάρων. Ανάμεσά τους, ο Γκουστάβ Φλωμπέρ (Gustave Flaubert), η Ζωρζ Σάντ (George Sand) και ο Ανατόλ Φρανς (Anatole France), καταδίκασαν δριμύτατα την Κομμούνα και μιλούσαν όπως ο Ανατόλ Φρανς για «μία επιτροπή αποτελούμενη από δολοφόνους, μία συμμορία αλητών, μία κυβέρνηση του εγκλήματος και της τρέλας». Ακόμα και ο Εμίλ Ζολά (Emile Zola) o οποίος στα μυθιστορήματά του περιέγραψε τις άθλιες συνθήκες ζωής της εργατικής τάξης της εποχής, αναφερόμενος στην Κομμούνα, μίλησε για «κτηνωδία και εφιάλτη».
Λίγοι αλλά πολύ σημαντικοί ήταν εκείνοι που τάχτηκαν υπέρ της Κομμούνας. Στην εισήγησή μου, θα παρουσιάσω έξι ποιητές και λογοτέχνες: τον Βικτώρ Ουγκώ ( Victor Hugo), τον Αρθούρ Ρεμπώ (Αrthur Rimbaud), τον Πωλ Βερλέν (Paul Verlaine), τον Βιλιέ ντε Λιλ Ανταμ (Villiers de L” Isle Adam), την Λουίζ Μισέλ (Louise Michel) και τέλος τον Ζυλ Βαλλές” (Jules Vallès).
ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ
Επίκαιρη η Παρισινή Κομμούνα
Επισημάνσεις σε εκδηλώσεις που ξεκίνησαν χθες και ολοκληρώνονται σήμερα στο θέατρο “Δημ. Βλησίδης”
Πλήθος Χανιωτών συμμετείχε χθες στην πρώτη ημέρα των εκδηλώσεων για την Παρισινή Κομμούνα -που συνεχίζονται και σήμερα- με έκθεση φωτογραφίας και γκραβούρας, προβολές ταινιών και ντοκιμαντέρ, εισηγήσεις και συζητήσεις με ερευνητές και ιστορικούς, μουσική συναυλία, από τις 5 το απόγευμα μέχρι αργά το βράδυ, στο θέατρο “Δημήτρης Βλησίδης”.
Η Παρισινή Κομμούνα, η οποία, όπως επισημάνθηκε, είναι και σήμερα επίκαιρη, έμεινε στην ιστορία για τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις που υιοθέτησε για μόλις δύο μήνες το 1871, οι οποίες για εκείνη την εποχή είχαν μια επαναστατική, κοινωνική διάσταση π.χ. δωρεάν δικαιοσύνη, υποχρεωτική εκπαίδευση, ειδικά για τα κορίτσια, ίδιους μισθούς για τους άνδρες και τις γυναίκες, προώθηση συνεταιρισμών, ρύθμιση των τιμών βασικών προϊόντων, διανομή κουπονιών για στέγαση – τροφή προς τους φτωχούς κ.ά.
Το διήμερο διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος “Οι Φίλοι των Γραμμάτων”, σε συνεργασία με τον Γαλλικό Πολιτιστικό Σύλλογο “Ανάμεσα σε δύο θάλασσες – Περιοχές της Ευρώπης”.
Η ΝΕΑ ΒΑΒΥΛΩΝΑ:
Ένα κινηματογραφικό αριστούργημα του 1929
NOVYY VAVILON)
(95 λεπτά. Βωβή)
Των Γκριγκόρι Κόζιντσεφ, Λεονίντ Τράουμπεργκ
1871. Η γαλλο-πρωσική σύγκρουση και τα γεγονότα που οδήγησαν στην Παρισινή Κομμούνα –την πρώτη προλεταριακή εξουσία της ιστορίας–, όπως τα ζει η Λουίζ, πωλήτρια στο αγαπημένο εμπορικό κατάστημα της άρχουσας τάξης του Παρισιού, τη «Νέα Βαβυλώνα», και η μάχη της για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες.
Στη βιβλική Βαβυλώνα της Μεσοποταμίας, με τους κρεμαστούς της κήπους –το έβδομο θαύμα του (τότε) κόσμου–, οι άνθρωποι προσκυνούσαν το βωμό του Ναβουχοδονόσορα.
Στη «Νέα Βαβυλώνα», ένα μεγάλο εμπορικό κατάστημα (MALL εποχής) και σύμβολο καπιταλιστικής ισχύος, με το ξέσπασμα του πολέμου τα ράφια αδειάζουν. Γενικό ξεπούλημα. Τα ομπρελίνα (σε μια σκηνή ανθολογίας) γίνονται ανάρπαστα. Κι ο καπιταλιστής απολαμβάνει του κόπους… των άλλων, που στο επόμενο πλάνο τούς βλέπουμε να παράγουν με... κινέζικη ταχύτητα στα φασονάδικά του.
Οι εργάτες πρέπει να υποκύψουν στο «μέγιστο κέρδος», που με τον πόλεμο γίνεται ακόμα μεγαλύτερο, να προσκυνήσουν στο βωμό της αστικής τάξης, και να ματώσουν για τα ιερά της.
Αυτοί παράγουν, αυτός πουλάει… Οι εργάτες πεθαίνουν παράγοντας, αυτός τρώει τον παραγόμενο πλούτο τους. Και προσκαλεί τη Λουίζα στο τραπέζι του, σε γεύμα εργασίας, για… να την «κατασπαράξει» ζωντανή, ψάχνοντας, τάχα μου, για την αγάπη.
Η αστική τάξη έχει παραδοθεί σε ένα οργιαστικό ξεφάντωμα. Η Λουίζα παρακολουθεί τριγύρω αμήχανα. Και ό,τι βλέπει θα την επαναφέρει στην τάξη (της). Την ίδια ώρα που το Παρίσι ετοιμάζεται να παραδώσει τα όπλα του στους εισβολείς.
GUSTAVE FLOURENS
Ανταποκρίσεις του Γουσταύου Φλουράνς
στο L' ILLUSTRATION JOURNAL UNIVERSEL
για την Κρητική Επανάσταση του 1866-69
της Θεανώς Μποράκη
Η δική μου παρέμβαση αφορά σε δυο άρθρα του Γουσταύου Φλουράνς σχετικά με την κρητική επανάσταση του 1866-69 που δημοσιεύτηκαν στον καταξιωμένο γαλλικό περιοδικό: το L' Illustration – Journal Universel.
Μια σύντομη ιστορική αναδρομή του περιοδικού είναι χρήσιμη για να κατανοήσουμε ποιά απήχηση είχαν στους ξένους τα γεγονότα που λάμβαναν χώρα στον τόπο μας.
Το πρώτο τεύχος της L' Illustration κυκλοφόρησε τον Μάρτη του 1843, έναν χρόνο μετά το αντίστοιχο λονδρέζικο περιοδικό, The Illustrated London News. Κοστίζει 2 φορές παραπάνω από ένα κλασσικό έντυπο της εποχής, επομένως σκοπό έχει να φτάσει στα χέρια της μεγάλης γαλλόφωνης μπουρζουαζίας ανά τον κόσμο αλλά και των “φιλελευθέρων” εκείνης της περιόδου.
Είναι πρωτίστως πολιτικό περιοδικό, αλλά επιδιώκει επίσης να ενημερώνει τον συνδρομητή για όλα τα θέματα γύρω από τις επιστήμες και τον πολιτισμό.
Έφερε επαναστατικές αλλαγές σχετικά με την ειδησιογραφία. Έτσι, φημίζεται για τα εκπληκτικά χαρακτικά και σχέδια, τις εντυπωσιακές ξυλογραφίες που κοσμούν σχεδόν κάθε άρθρο. Το περιοδικό συνεργάζεται με τα πιο λαμπρά ονόματα της εποχής. Αποφασίζει να δημοσιεύει κυρίως πρωτότυπη αλλά και αποκλειστική ύλη – έτσι στέλνει τους δημοσιογράφους στο εξωτερικό ή διατηρεί σχέσεις με συνδρομητές απ' όλο τον κόσμο. Οι διεθνείς ειδήσεις έχουν πλέον προτεραιότητα. Ακόμα, πρωτοπορεί λανσάροντας πρώτο ένθετα γύρω από το θέατρο, την ποίηση, την οικονομία...κ.α.
Το 1905 θεωρείται ότι είναι το περιοδικό με τις περισσότερες πωλήσεις στον κόσμο. Στο ξεκίνημα του, πουλούσε 16.000 αντίτυπα, το 1900 52.000 για να φτάσει στα 650.000 αντίτυπα!!!!
Η Illustration κατάσχεται με την Απελευθέρωση το 1944, όταν ο διευθυντής της δημοσίευσε άρθρο σχετικά με τον Χίτλερ. Το 1945 η εφημερίδα κάνει προσπάθειες να επανεκδοθεί, κατορθώνοντας το έως το 1955.
Σε τούτη λοιπόν την έγκριτη εφημερίδα, ο Φλουράνς, διωγμένος από την Ελλάδα και όχι μόνο, γράφει δυο άρθρα από το Παρίσι όπου βρίσκεται πλέον, ετοιμάζοντας έναν καινούργιο αγώνα, εκείνου της Παρισινής Κομμούνας του 1871.
Τα κείμενα μεταφράστηκαν το 2005-06 κατά παράκληση του Μιχάλη Γρηγοράκη, αρχισυντάκτη τότε στην χανιώτικη εφημερίδα της πόλης μας, τα Χανιώτικα Νέα.
Το πρώτο αφορά στον Κωσταρό Βολουδάκη που γνώρισε ο ίδιος ο δημοσιογράφος εδώ στην Κρήτη το 1864 και 1868. Το άρθρο γράφτηκε όταν ο ίδιος ο Βολουδάκης βρισκόταν στο Παρίσι, όπου συνάντησε τον Φλουράνς. Ο Βολουδάκης μάλιστα του παρέδωσε μια επιστολή για τον Βίκτωρ Ούγκο, όπου παρακαλεί τον συγγραφέα να υποστηρίξει τον αγώνα των Κρητικών.
Ο Βολουδάκης είναι ένας αγωνιστής κατά το 19ο αιώνα για την κρητική λευτεριάς εναντίον των Οθωμανών και το πορτραίτο που παραδίδει ο Φλουράνς στους γαλλόφωνους συνδρομητές, παρότι εγκωμιαστικό, είναι ρεαλιστικό. Έτσι, δηλώνει εξαρχής την ιδιότητα του Βολουδάκη, εκείνη του Πρόεδρου της Προσωρινής Κυβέρνησης της Κρήτης, που έως τις ΗΠΑ και το Παρίσι έφτασε, για να υποστηρίξει τις θέσεις του. Έπειτα, με 2-3 πινελιές, αναφέρεται στην καταγωγή του, τον Βουβά Σφακίων, στην ομορφιά του τόπου. Υπογραμμίζει πως και ο πατέρας του Βολουδάκη έπεσε ηρωικά μαχόμενος τους Οθωμανούς. Λυπάται για την άμοιρη μητέρα του, που πασχίζει να αναθρέψει το παιδί της ξυπόλυτη και μόνη στα βουνά της Κρήτης. Ο Βολουδάκης χάνει και τη μάνα του, μένει ορφανός και τον αναλαμβάνει μια θεία. Ο Φλουράνς ξετυλίγει την σταδιοδρομία του ήρωα, παραθέτοντας ιστορικά στοιχεία του νησιού, που γνωρίζει καλά. Κυρίως, η περιγραφή της προσωπικότητα του αγωνιστή στο τέλος του άρθρου συγκινεί: με λέξεις όπως “έντιμη και καθαρή ψυχή”, “απόστολο”, “συναίσθηση της αποστολής”, “επιμονή”, “αδάμαστη ενέργεια”. Που έρχεται να συμπληρώσει η φυσική περιγραφή “είναι μόνο 48 ετών και δείχνει περισσότερο” αλλά παραμένει “ψιλός με μεγαλοπρέπεια”.
Το δεύτερο άρθρο αφορά στον Νικόλα Σουρμελή, γεννημένο στη Μύκονο. Είναι ο καπετάνιος του “Ένώσεως” που πραγματοποίησε πάνω από 50 διαδρομές στην Κρήτη. Το ατμόπλοιο αγοράστηκε στην Αγγλία το 1867 για να καλύψει τις ανάγκες της Κρητικής επανάστασης. Λέγεται ότι βαφτίστηκε “Ένωσις”, για να τονισθεί ότι απώτερος σκοπός των εξεγέρσεων της Κρήτης ήταν η ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
Ο Φλουράνς γνώρισε τον καπετάνιο στη Σύρο το 1868. Η Σύρος βρίσκεται υπό γαλλική προστασία λόγω του καθολικού πληθυσμού της, κατέχει μια εξέχουσα γεωγραφική θέση στο Αιγαίο Πέλαγος και είναι ουδέτερη κατά την Ελληνική επανάσταση, σύμφωνα με τον Χαλκιαδάκη.
Περιγράφει το ταξίδι που πραγματοποιήσανε μαζί από τη Σύρο έως το Μπάλι Ρεθύμνου. Εγκωμιάζει τις γνώσεις, τις δεξιότητες και ικανότητες του έμπειρου κυβερνήτη, ο οποίος οδηγεί με σαφήνεια το πλοίο στις επικίνδυνες περιοχές του κρητικού πελάγου. Ακολουθεί η περιγραφή του φορτίου του: αλεύρι, φυσίγγια, εθελοντές. Φεύγοντας παίρνει μαζί του γυναίκες εξαθλιωμένες, που μπορεί να περιμένουν στα παράλια το σωτήριο πλοίο και 2-3 μήνες.
Ο Σουρμελής είναι για τον Γάλλο φιλοκρητικό δημοσιογράφο μια ευγενή προσωπικότητα που “έδωσε στους Κρητικούς τα μέσα για να ζήσουν, έσωσε από θάνατο εξαιτίας του λιμού χιλιάδες άντρες, τους μετέφερε στην Ελλάδα, όπου τους περιποιήθηκαν, τους γιάτρεψαν, εκατοντάδες γέρους, γυναίκες, παιδιά τραυματισμένα. Αυτός ο άντρας θα καταδικαστεί ως πειρατής”.
Και εδώ ο Φλουράνς αναφέρεται στην ταπείνωση που προκάλεσε το “Ένωσις” στους Οθωμανούς από τις συνεχείς επιτυχίες του, όπου αποφασίζει ο Σουλτάνος να καταδιώξει τον Σουρμελή με βοηθό τον Βρετανό ναύαρχο Χόβαρτ (Hobart).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Γρηγοράκης Μιχ., Ο Φλουράνς για τον Σουρμελή, Χανιώτικα Νέα, 22/1/2006.
• Γρηγοράκης Μιχ., Φουράνς και Κωσταρός - ένας μεγάλος φιλοκρητικός υμνεί ένα μεγάλο επαναστάτη, Χανιώτικα Νέα, 5/12/2005.
• Καλλιβρετάκης Λεωνίδας, Η ζωή και ο θάνατος του Γουσταύου Φλουράνς, ΜΙΕΤ, 1998.
• Κελαιδής Πάρις, Κωσταρός Βολουδάκης - Αρχηγός Αποκόρωνα στην επανάσταση 1866-69, Χανιά, 2000.
• Μιχαλόπουλος Δημήτρης, Η εξέλιξη της Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας στο πέρασμα των αιώνων : the evolution of the hellenic mercantile marine through the ages / πίνακες Αντώνης Μιλάνος, Πειραιάς : Ινστιτούτο Ιστορίας Εμπορικής Ναυτιλίας, 2014.
• Παναγιωτάκη Καλλιόπη, Evolution et métamorphose du regard des voyageurs et écrivains français en Crète, de la révolution de 1789 à la révolution crétoise de 1898, Thèse, Université Michel de Montaigne-Bordeaux III, 2001.
• Σουρμελής Δανιήλ, Οι εις την Κρήτην εικοσι πέντε πλοί του πλοιάρχου Ν. Σουρμελή και η ναυμαχία της Ενώσεως, Αθήνα, Σακελλάριος, 1869.
• Χαλκιαδάκης Εμμ., Κρήτη-Σύρος : Ο ρόλος της Ερμούπολης κατά τη διάρκεια των κρητικών επαναστάσεων το 19ο αιώνα, Πεπραγμένα Ι' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, Γ1, Χανιά, 2006.
• Flourens Gustave, Kostaros Voloudakis, μφρ. Θεανώ Μποράκη, L'Illustration, no 1355, 13/2/1869.
• Flourens Gustave, Nikolaos Sourmelis, μφρ. Θεανώ Μποράκη, L'Illustration, no 1351, 16/1/1869.
Θεανώ Μποράκη
μεταφράστρια-ερευνήτρια
Σύλλογος “Οι φίλοι των Γραμμάτων” - Η Κομμούνα του Παρισιού
24-25/4/2015, Θέατρο Βλησίδη, Χανιά
Διαβάστε το αφιέρωμα στα Χ.Ν.
για τον στρατηγό,
εθελοντή της Κρητικής Επανάστασης και μάρτυρα της Παρισινής Κομμούνας Γουσταύο Φλουράνς
